Από την πρόσφατη μελέτη HANZE της EE, προκύπτει ότι οι συνολικές επιπτώσεις των πλημμυρικών φαινομένων στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί τα τελευταία 150 χρόνια κατά ποσοστά που φτάνουν το 500% - 1000%, πράγμα που δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητο από την Κλιματική Αλλαγή.
Η αξιολόγηση των μακροπρόθεσμων τάσεων και των ζημιών από πλημμύρες, καθώς και η συσχέτισή τους με κλιματικές και κοινωνικοοικονομικές αλλαγές απαιτεί ολοκληρωμένη και συστηματική συλλογή ιστορικών πληροφοριών. Το πρόγραμμα HANZE (Ιστορική Ανάλυση Φυσικών Κινδύνων) της ΕΕ έγινε γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό: καλύπτει ποτάμιες, όμβριες, παράκτιες και σύνθετες πλημμύρες που έχουν σημειωθεί σε 42 ευρωπαϊκές χώρες την περίοδο 1870 έως και 2020. Τα δεδομένα ελήφθησαν μέσω εκτεταμένης συλλογής στοιχείων από περισσότερες των 800 πηγές, που κυμαίνονται από αναφορές ειδήσεων και κρατικές βάσεις δεδομένων, έως και επιστημονικές εργασίες.
Το σύνολο των δεδομένων περιλαμβάνει 2521 συμβάντα που χαρακτηρίζονται από τουλάχιστον ένα στατιστικό αντίκτυπο: περιοχή που πλημμύρισε, θάνατοι, άτομα που επηρεάστηκαν, οικονομικές απώλειες. Οι οικονομικές απώλειες παρουσιάζονται με βάση τα εθνικά νομίσματα και τα επίπεδα τιμών, διορθωμένα με τον πληθωρισμό και τη συναλλαγματική ισοτιμία και με προσαρμογή στην αξία του ευρώ για το έτος 2020. Το χωρικό αποτύπωμα των περιοχών που έχουν πληγεί καταγράφεται με συνέπεια χρησιμοποιώντας περισσότερες από 1400 υπο-εθνικές μονάδες που αντιστοιχούν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, στην Ονοματολογία των Εδαφικών Μονάδων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για στατιστικές (NUTS) στο επίπεδο 3. Ημερομηνίες έναρξης και λήξης του συμβάντος, πληροφορίες για τα αίτια των γεγονότων, σημειώσεις για ζητήματα ποιότητας δεδομένων ή σχετικές μη πλημμυρικές επιπτώσεις, καθώς και πλήρης βιβλιογραφία, συμπληρώνουν το σύνολο δεδομένων.
Στον σύνδεσμο https://doi.org/10.5281/zenodo.8410025, εκτός από την πλήρη μελέτη, και τη δυνατότητα λήψης των δεδομένων, η βάση μπορεί να προβληθεί, να φιλτραριστεί και να οπτικοποιηθεί διαδικτυακά στη διεύθυνση https://naturalhazards.eu. Το σύνολο των δεδομένων έχει σχεδιαστεί για να είναι συμπληρωματικό με το HANZE-Exposure, ένα μοντέλο υψηλής ανάλυσης ιστορικών αλλαγών έκθεσης (όπως τιμές πληθυσμού και περιουσιακών στοιχείων) και να μπορεί να χρησιμοποιηθεί εύκολα σε στατιστικές και χωρικές αναλύσεις, συμπεριλαμβανομένων και των μελετών πολλαπλών κινδύνων.
XAΡTEΣ ΚΑΙ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ
ΓΡΑΦΗΜΑ 1. Αριθμός καταγεγραμμένων θανάτων στην Ευρώπη από πλημμύρες στη βάση δεδομένων HANZE v2 ανά δεκαετία (1870–2020).
Όπως φαίνεται στο γράφημα, η δυτική Ευρώπη έχει πληγεί πολύ περισσότερο, με την Ισπανία να κατέχει ένα ελαφρώς υψηλότερο συνολικό αριθμό διαπιστωμένων θανάτων (4395) από την Ιταλία (4167). Μεγάλοι αριθμοί θανάτων έχουν καταγραφεί επίσης στη Γαλλία (2130), την Ολλανδία (1919) και τη Γερμανία (1325), αν και στην περίπτωση της Ολλανδίας, σχεδόν όλα τα θύματα οφείλονται σε ένα μόνο συμβάν (η πλημμύρα της Βόρειας Θάλασσας του 1953). Αντίθετα, πολύ λίγες πλημμύρες καταγράφηκαν στο μεγαλύτερο μέρος της βόρειας Ευρώπης λόγω της κυριαρχίας των μακρών αλλά όχι έντονων πλημμυρών τήξης του χιονιού και της χαμηλής πληθυσμιακής πυκνότητας που περιορίζει την πιθανότητα σημαντικών κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων. Στη νότια Ευρώπη, οι ξαφνικές πλημμύρες κυριαρχούν έντονα, ενώ σε άλλα μέρη της ηπείρου, οι πλημμύρες ποταμών καθυστερημένης έναρξης είναι πιο συχνές. Οι παράκτιες πλημμύρες αποτελούν αξιοσημείωτο ποσοστό των συμβάντων μόνο σε λίγες χώρες, που βρίσκονται κυρίως κατά μήκος της Βόρειας Θάλασσας. Τέλος, σύνθετες πλημμύρες (ποταμός-παράκτιες) μπορούν να βρεθούν κυρίως κατά μήκος των ακτών του ανοιχτού Ατλαντικού Ωκεανού και του δυτικού τμήματος της Μεσογείου
Η κατανομή των γεγονότων, φυσικά, επηρεάζεται από τη διαθεσιμότητα δεδομένων, η οποία είναι εξαιρετικά άνιση μεταξύ των χωρών.
