Συνέντευξη με τον Δρ. Κώστα Ανδριοσόπουλο, Καθηγητή στo Alba Graduate Business School και Διευθύνοντα Σύμβουλο στην εταιρεία Akuo Energy Greece, με θέμα τις Ενεργειακές Κοινότητες και τη χρηματοδότηση μέσω crowdfunding.
Στην Ελλάδα, οι συμμετοχικές επενδύσεις ξεκίνησαν με τις Ενεργειακές Κοινότητες το 2018. Λέγεται ότι ο θεσμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων «χρησιμοποιήθηκε» από κλασσικούς επενδυτές και μικροεπενδυτές μόνο και μόνο για να επωφεληθούν από τις ευεργετικές διατάξεις του νόμου και ότι επί της ουσίας δεν άλλαξε κάτι. Ποιος είναι ο απολογισμός μέχρι σήμερα;
Ο θεσμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων δημιουργήθηκε για να στηρίξει την ενεργειακή δημοκρατία. Να μπορεί, δηλαδή, ο απλός πολίτης να λαμβάνει μέρος ενεργά στην ενεργειακή μετάβαση αποκομίζοντας άμεσο όφελος. Με τον τρόπο αυτό, στόχος ήταν να ενισχυθεί η στήριξη προς τις ΑΠΕ και η ανάπτυξή τους.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, το ενδιαφέρον για τις Ενεργειακές Κοινότητες υπήρξε έντονο στο παρελθόν. Στα τέλη του 2023 υπήρχαν στη χώρα μας 1.689 ενεργές Ενεργειακές Κοινότητες που εκπροσωπούν 1.580 διαφορετικά έργα συνολικής ισχύος 1.164 MW.
Εντούτοις, είναι γεγονός ότι παρατηρήθηκε μια εκμετάλλευση του θεσμού για λόγους που δεν έχουν να κάνουν με το σκοπό του, δηλαδή για επενδύσεις δίχως κοινωφελή χαρακτήρα.
Για αυτό, άλλωστε, και άλλαξε η νομοθεσία προς το αυστηρότερο από το Μάρτιο του 2023, ώστε να δίνει την ευκαιρία μόνο σε έργα τα οποία θα έχουν το κοινωνικό αποτέλεσμα που επιδιώκει ο νομοθέτης. Πρόκειται για ιδιαίτερα σημαντική τομή, διότι ο ηλεκτρικός χώρος είναι εξ ορισμού περιορισμένος και πρέπει να διανεμηθεί με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι οι Ενεργειακές Κοινότητες είχαν κάποιον αντίκτυπο, αλλά επίσης ισχύει ότι υπάρχει μια μεγάλη επιβράδυνση από όταν ξεκίνησε να ισχύει το νέο ρυθμιστικό καθεστώς.
Κατ’ επέκταση, έχει σημασία να δούμε την ενεργειακή δημοκρατία και πιο συνολικά, καθώς δεν χρειάζεται να εξαντλείται μονάχα στο θεσμό των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Υπάρχουν πρόσθετοι τρόποι να την προωθήσουμε και εκεί ακριβώς εστιάζει η πρωτοβουλία της Akuo Energy για χρήση της συμμετοχικής χρηματοδότησης (crowdfunding).
Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στο crowdfunding και τις Ενεργειακές Κοινότητες, ή άλλες μορφές συμμετοχικής χρηματοδότησης ΑΠΕ;
Οι Ενεργειακές Κοινότητες και η χρηματοδότηση μέσω crowdfunding για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι συμπληρωματικές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη ενεργειακών έργων. Μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση της δημόσιας αποδοχής των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να διευκολύνουν την προσέλκυση επενδύσεων για την μετάβαση σε καθαρή ενέργεια.
Οι Ενεργειακές Κοινότητες είναι ένα συνεργατικό μοντέλο που αποτελεί το τέλειο μέσο για την άμεση εμπλοκή των πολιτών και των τοπικών κοινοτήτων σε εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Καθώς οι Ενεργειακές Κοινότητες μπορούν να έχουν ισχυρό κοινωνικό αντίκτυπο, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνία – πέρα από την παραγωγή καθαρής ενέργειας. Η συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών κοινοτήτων είναι καθοριστικής σημασίας για να γίνει αυτή η μετάβαση αποδοτική και δίκαιη, και να διασφαλιστεί ότι όλοι θα μοιραστούν τα οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά της οφέλη.
Από την άλλη, το crowdfunding καθιστά δυνατή την άντληση κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση των έργων, προσφέροντας παράλληλα οικονομικά οφέλη στους τοπικούς κατοίκους.
Το σχήμα που προτείνει η Akuo Energy είναι μια μορφή τοποθέτησης χρημάτων με σταθερή (;) απόδοση ή κάτι περισσότερο; Υπάρχει συμμετοχή στα κέρδη;
Το έργο στη Θεσσαλία είναι ένα φωτοβολταϊκό έργο 4 MW (4 μονάδες του 1 MW), που τέθηκε σε λειτουργία το 2023 και χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από την Akuo. Η καμπάνια συμμετοχικής χρηματοδότησης της Akuo είχε ως στόχο να συμπεριλάβει τους Έλληνες πολίτες που επιθυμούσαν να επενδύσουν στην τοπική και βιώσιμη οικονομία τους και να αναχρηματοδοτήσει ένα μέρος του επενδυμένου κεφαλαίου της μέσω του crowdfunding. Η Akuo κατάφερε να συγκεντρώσει 1,7 εκατομμύρια ευρώ και η καμπάνια στέφθηκε με επιτυχία. Το χρηματοοικονομικό προϊόν που προτάθηκε για την καμπάνια crowdfunding της Θεσσαλίας ήταν ομόλογα με σταθερό επιτόκιο και διάρκεια 4 ετών, με την αποπληρωμή του κεφαλαίου να πραγματοποιείται στο τέλος της διάρκειας των ομολόγων και οι τόκοι να καταβάλλονται εξαμηνιαίως.
Ποια είναι η εμπειρία από την εφαρμογή του crowdfunding στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στη Γαλλία, όπου τα Fonds Locaux d’ Investissement χρησιμοποιούνται ευρύτερα. Λέγεται μάλιστα ότι Γάλλοι πολίτες συμμετέχουν ήδη, μέσω τέτοιων σχημάτων, σε επενδύσεις ΑΠΕ, εν λειτουργία, και στην Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν αρκετά ιδιωτικά και δημόσια σχήματα και πρωτοβουλίες για τη χρηματοδότηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η αγορά crowdfunding για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη Γαλλία έχει αναπτυχθεί εκθετικά τα τελευταία 10 χρόνια. Το 2023, συγκεντρώθηκαν 368 εκατομμύρια ευρώ μέσω γαλλικών πλατφορμών crowdfunding για τη χρηματοδότηση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κυρίως στη Γαλλία. Χάρη στην είσοδο σε ισχύ, τον Νοέμβριο του 2023, του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού 2020/1503 για το crowdfunding, οι πλατφόρμες μπορούν τώρα να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στα κράτη μέλη της ΕΕ μέσω μιας ευκολότερης διαδικασίας. Αναμένεται επιτάχυνση της επέκτασης της αγοράς crowdfunding και του αριθμού των διασυνοριακών λειτουργιών crowdfunding εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα επόμενα χρόνια.
Οι «μέτοχοι» στις επενδύσεις αυτές έχουν συμμετοχή στις αποφάσεις; Έχουν επίσης συμμετοχή στο ρίσκο, αν πράγματι κάποια απ’ τα project έχουν το ρίσκο της καινοτομίας;
Το χρηματοοικονομικό προϊόν που προτάθηκε δεν ήταν μετοχικό, ήταν απλά ομόλογα με σταθερό επιτόκιο. Με την εγγραφή σε ένα απλό ομόλογο, οι επενδυτές δανείζουν χρήματα στην εκδούσα οντότητα. Σε αντάλλαγμα λαμβάνουν τακτικές πληρωμές τόκων (το “κουπόνι”) και η αποπληρωμή του κεφαλαίου γίνεται στο τέλος της περιόδου δανείου (“in fine” αποπληρωμή).
Η επένδυση σε μια χρηματοδοτική δραστηριότητα μέσω crowdfunding ενέχει κίνδυνο ρευστότητας και λειτουργικό κίνδυνο του χρηματοδοτούμενου έργου, που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερη κερδοφορία από την αναμενόμενη, καθώς και κίνδυνο που μπορεί να φτάσει μέχρι την ολική ή μερική απώλεια του επενδυόμενου ποσού και τη μη καταβολή τόκων. Παρ’ όλα αυτά, για να εξασφαλιστούν οι επενδυτές αυτής της εκστρατείας crowdfunding, έχει δημιουργηθεί πρώτη τάξης ενέχυρο (Προνομιακό δικαίωμα), που καλύπτει όλα τα αξιόγραφα της εταιρείας έργου, Thessaly Energy Solar SA.
Tι πλεονεκτήματα έχει ένα project συλλογικής χρηματοδότησης σε σχέση με ένα κλασσικό ιδιωτικό έργο; Ένα μεγάλο αγκάθι σε σύνθετα έργα στα οποία εμπλέκεται το Δημόσιο και οι ΟΤΑ είναι π.χ. οι διαγωνισμοί.
Tα έργα crowdfunding στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας επιτρέπουν στους πολίτες να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας τους, ενώ ταυτόχρονα αποκομίζουν κέρδη από τις οικονομικές τους επενδύσεις. Είναι μια win-win κατάσταση για τους παραγωγούς ενέργειας που αναζητούν χρηματοδότηση για να υλοποιήσουν τα έργα τους, και για τους επενδυτές που επιθυμούν να δώσουν νόημα στις αποταμιεύσεις τους. Είναι πράγματι ένα χρηματοδοτικό σχήμα που εκτιμάται ιδιαίτερα από τους δήμους και τους τοπικούς κατοίκους.
Η Akuo δεν έχει προτείνει ένα σχήμα crowdfunding για δημόσιους διαγωνισμούς για ενεργειακά έργα στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, έχει ενσωματώσει αυτή τη μορφή συμμετοχικής χρηματοδότησης σε διαδικασίες διαγωνισμών για γαλλικά έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και αυτό έχει θετική επίδραση στην αξιολόγηση της αίτησης και στην αποδοχή του ίδιου του ενεργειακού έργου.
Ο Δρ. Κώστας Ανδριοσόπουλος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Διαχείρισης Ενέργειας στo Alba Graduate Business School και Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος του Executive Program in Energy Business. Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στα Χρηματοοικονομικά από το Bayes Business School του City University London, με υποτροφία από το Ίδρυμα Ωνάση, ενώ κατέχει MBA και MSc στα Χρηματοοικονομικά από το Northeastern University και πτυχίο Μηχανικού Παραγωγής και Διοίκησης από το Πολυτεχνείο Κρήτης. Από το 2018 διατελεί Διευθύνων Σύμβουλος στην εταιρεία Akuo Energy Greece, είναι Πρόεδρος της Ενεργειακής Επιτροπής του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου και έχει διατελέσει Αντιπρόεδρος της ΔΕΠΑ (2014-2015, 2019-2021). Είναι ιδρυτής και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Ενεργειακής Οικονομίας. Το ερευνητικό και ακαδημαϊκό του έργο του έχει δημοσιευτεί διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συμμετέχει τακτικά ως ομιλητής σε παγκόσμια συνέδρια.
