Η Ουκρανική κρίση εκτροχιάζει τους στόχους για το κλίμα

Συνέντευξη με τον Andreas Kuhlmann, Διευθύνοντα Σύμβουλο του γερμανικού Οργανισμού Ενέργειας και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ενέργειας

Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα αναγκάσει τις χώρες, ιδίως της Ευρώπης, να επανεξετάσουν τον οδικό χάρτη της «ενεργειακής μετάβασης». Ο Andreas Kuhlmann θεωρεί ότι οι επιπτώσεις στους κλιματικούς στόχους, φέτος αλλά και τα επόμενα χρόνια, θα είναι σημαντικές. Ο επικεφαλής της Γερμανικής Υπηρεσίας Ενέργειας προτείνει την άμεση αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων και επισημαίνει την ανάγκη για πρόσθετα μικρής κλίμακας μέτρα.

–Το φυσικό αέριο θα πρέπει πραγματικά να χρησιμοποιηθεί ως τεχνολογία γέφυρα; Δεν είναι πλέον σαφές από πού θα προμηθεύεται η Ευρώπη μεγάλο μέρος του φυσικού αερίου στο μέλλον. Άρα το κάρβουνο μήπως μπαίνει ξανά στο παιχνίδι;
Kuhlmann: Στην κατάσταση που βρισκόμαστε, πρέπει πρώτα να εξετάσουμε όλες τις επιλογές. Τι είναι διαθέσιμο; Πόσο μακριά φτάνουμε με αυτό; Τι πρέπει να ρυθμιστεί ώστε να μπορούμε να χρησιμοποιούμε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα όταν τις χρειαζόμαστε; Πρέπει επίσης να δούμε σε ποιο βαθμό μπορούμε να πάρουμε αρκετό αέριο. Αυτή τη στιγμή δεν έχω τις απαντήσεις. Η κατάσταση είναι δύσκολη, αλλά σίγουρα θα δούμε περισσότερη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.

–Αυτό σημαίνει ότι η σταδιακή κατάργηση του άνθρακα μέχρι το 2030 ή το 2038 θα είναι προβληματική;
Kuhlmann: Το έτος 2030 είναι ακόμα πολύ μακριά. Δεν μπορoύμε να κάνουμε προβλέψεις, αλλά θα συνιστούσα να τηρήσουμε τον βασικό στόχο για το 2030. Όμως, κάθε μέρα πλέον φέρνει νέες εξελίξεις και πρέπει να προετοιμαστούμε για όλα τα ενδεχόμενα. Αυτή η συγκυρία θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στους στόχους για το κλίμα φέτος, του χρόνου, και ίσως το επόμενο έτος. Είμαι σχετικά σίγουρος γι’ αυτό. Από την άλλη πλευρά, θα εξοικονομήσουμε επίσης πολλή ενέργεια λόγω της απότομης αύξησης των τιμών. Τα θέματα της εξοικονόμησης ενέργειας και της απόδοσης πρέπει τώρα να τεθούν στο τραπέζι με πολύ μεγαλύτερη έμφαση.

–Πώς αξιολογείτε τις δυνατότητες αντικατάστασης του ρωσικού φυσικού αερίου με υγρό αέριο τον επόμενο χειμώνα;
Kuhlmann: Πρέπει να σκεφτούμε με ευρωπαϊκούς όρους. Το 60% του φυσικού αερίου στην ΕΕ δεν προέρχεται από τη Ρωσία. Μπορούμε σίγουρα να πάρουμε άλλο ένα 10% – 15% από τις παγκόσμιες αγορές. Έτσι πλησιάζουμε το 80%. Τότε θα δούμε πού μπορούμε να μειώσουμε τη ζήτηση, πώς να επιταχύνουμε τις ΑΠΕ ή να σκεφτούμε υποκατάστατα, όπως το βιοαέριο. Πρέπει να κάνουμε ένα άθροισμα επιμέρους παραγόντων.

–Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Robert Habeck λέει ότι η ενεργειακή μετάβαση πρέπει πλέον να γίνει με την «ταχύτητα του Tesla» . Είναι τόσο εύκολο να γυρίσεις τον διακόπτη;
Kuhlmann: Η «ταχύτητα του Tesla» προβλεπόταν ήδη στη Συμφωνία Συνασπισμού . Υπάρχουν τώρα ακόμη περισσότερα επιχειρήματα για την επιτάχυνση των διαδικασιών. Ίσως χρειαστεί να ξεκινήσουμε την κατασκευή έργων και να λάβουμε τις εγκρίσεις ταυτόχρονα – όπως στο παράδειγμα της Tesla. Διαφορετικά δεν θα φτάσουμε πουθενά.

–Ας δούμε το παράδειγμα του υδρογόνου. Έως τώρα αναμέναμε ότι η απαιτούμενη τεχνολογία μπορεί να είναι έτοιμη το 2030, για παράδειγμα για τις μετατροπές που θα απαιτηθούν στη βιομηχανία χάλυβα. Μπορεί αυτό πράγματι να επιταχυνθεί;
Kuhlmann: Η χαλυβουργία έχει ένα ιδιαίτερο πρόβλημα. Η ιδέα ήταν πρώτα να αλλάξει η παραγωγή από άνθρακα σε αέριο και μετά σε πράσινο υδρογόνο. Τώρα θα πρέπει να το δούμε πιο προσεκτικά, γιατί ο τομέας της χαλυβουργίας θα χρειαστεί πολύ μεγάλες ποσότητες από το νέο καύσιμο. Ωστόσο, πιστεύω ότι σημειώνουμε πρόοδο στη χρήση του υδρογόνου με αποκεντρωμένες λύσεις. Πολλά μικρά πιλοτικά έργα βρίσκονται σε εξέλιξη στη μεσαία οικονομία. Πρέπει να ενισχυθούν, να επιταχυνθούν και να μεγαλώσουν.

–Όσον αφορά τις αντλίες θερμότητας : μπορούν να αντικατασταθούν γρήγορα τα συστήματα θέρμανσης αερίου σε μεγάλη κλίμακα;
Kuhlmann: Πρέπει να προχωρήσουμε με την αντικατάσταση των συστημάτων θέρμανσης, αυτό είναι απολύτως σαφές. Υπάρχουν όμως πολλά, συγκεκριμένα ζητήματα: Πού μπορούμε να τα εγκαταστήσουμε; Ποια σπίτια επηρεάζονται; Ισχύει αυτό για τις νέες κατασκευές; Ισχύει αυτό για τις μονοκατοικίες; Φυσικά, τίποτα από όλα αυτά δεν θα είναι εφικτό ως δια μαγείας, χρειάζεται πολύ ακριβής προγραμματισμός. Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν αρκετοί τεχνίτες που έχουν τις αναγκαίες γνώσεις για να εφαρμόσουν τα νέα συστήματα, ούτε αρκετές κατοικίες όπου μπορούν να εγκατασταθούν. Πολλά από τα αναγκαία συστήματα βρίσκονται ακόμη στο ερευνητικό στάδιο. Πρέπει να πάρουμε το ρίσκο. Αλλά δεν θα μπορείτε να πουλάτε αντλίες θερμότητας από τη μια μέρα στην άλλη. Σίγουρα δεν γίνεται.

–Ποια είναι η εκτίμησή σας; Θα υπάρξει σύντομα μια ώθηση για την ενεργειακή μετάβαση; Ή αντιμετωπίζετε προκλήσεις που δεν είχατε καν δει πριν από λίγους μήνες;
Kuhlmann: Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση. Σήμερα υπάρχει η αίσθηση του επείγοντας «Ή τώρα ή ποτέ», αλλά ταυτόχρονα έχουμε πολλές ανησυχίες. Πρέπει να διαχειριστούμε σωστά τις υψηλές τιμές ενέργειας. Αναμένουμε, επίσης, μεγάλα προβλήματα παγκοσμίως με τις τιμές των τροφίμων. Εξακολουθούμε να μην βλέπουμε όλα τα προβλήματα που έρχονται, όμως αυτό είναι το καθήκον των πολιτικών: να έχουν τους πολίτες μαζί τους, ώστε να διατηρηθεί η δύναμη του σήμερα. Γιατί είμαι σίγουρος: Κάθε άλλο παρά εύκολο θα είναι.

Ο Andreas Kuhlmann είναι Διευθύνων Σύμβουλος του Γερμανικού Οργανισμού Ενέργειας (dena) από το 2015. Μεταξύ άλλων, είναι επίσης μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ενέργειας και εκπρόσωπος της Συμμαχίας για την Κτιριακή Ενεργειακή Απόδοση (geea)