Ο εξ ανατολών κίνδυνος και οι οικονομικές προοπτικές, μαζί με θέματα που, περιστασιακά, φέρνει στην επιφάνεια η εκάστοτε συγκυρία, διαμορφώνουν τις επικρατούσες προτεραιότητες για την χώρα και τους πολίτες. Οι συνέπειες της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, οι οποίες μακροπρόθεσμα συνιστούν πιθανώς τη μεγαλύτερη απειλή, ελάχιστα μετράνε ως προτεραιότητες για το πολιτικό σύστημα αλλά και για την κοινή γνώμη. Άραγε, με την ευκαιρία των εκλογών, θα τις σκεφθούν οι ψηφοφόροι;
Η πιθανότητα και το μέγεθος των συνεπειών της απειλής έχουν τεκμηριωθεί. Η Ελλάδα, λόγω γεωγραφικής θέσης, γεωμορφολογίας αλλά και εξάρτησης από τον τουρισμό, είναι πολύ ευάλωτη σε αλλαγή κλίματος, ιδιαίτερα σε καύσωνες, πυρκαγιές, πλημμύρες, ξηρασίες και τρικυμίες. Επιβάλλεται γρήγορη δράση, αφού θα χρειασθεί να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις τα χρόνια που έρχονται. Όταν εμφανισθούν οι βλάβες, θα είναι ήδη αργά. Σε ποιο βαθμό η επόμενη κυβέρνηση θα ασχοληθεί επισταμένως με το κλίμα;
Η ενέργεια αποτελεί κεντρικό παράγοντα του προβλήματος. Ο πλήρης εξηλεκτρισμός και η παραγωγή αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) συνιστούν την φθηνότερη και ρεαλιστικότερη λύση. Η δωρεάν εγχώρια πρώτη ύλη θα καταργούσε εξ άλλου τις επώδυνες ενεργειακές εξαρτήσεις. Ωστόσο, θορυβώδεις μειονότητες, ξεσηκωμένες από ανορθολογικές, αντισυστημικές ή ιδιοτελείς απόψεις, προκαλούν σημαντικές καθυστερήσεις στην αναγκαία μαζική εγκατάσταση αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων. Επιπλέον όμως, οι αρμόδιες ημι-δημόσιες επιχειρήσεις δεν σπεύδουν να αναπτύξουν μοντέρνα έξυπνα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού, απολύτως αναγκαία για την αξιοποίηση της παραγωγής των ΑΠΕ. Παράλληλα καρκινοβατούν τόσο η εξοικονόμηση ενέργειας με υποκατάσταση συμβατικών δραστηριοτήτων, όσο και η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτηρίων, που είναι ο κρισιμότερος τομέας.
Οι μελλοντικές κυβερνήσεις, αρχίζοντας από αυτήν που θα προκύψει από τις προσεχείς εκλογές, θα πρέπει να ασκήσουν δραστήρια ενεργειακή πολιτική, σύμφωνη με τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της χώρας. Να δώσουν μικρότερη έμφαση στις ασήμαντες προοπτικές υποθαλάσσιων γεωτρήσεων ή αγωγών και να κινητοποιηθούν αποφασιστικά για την προφανή δυνατότητα ραγδαίας ανάπτυξης των ΑΠΕ. Εγκαταστάσεις νέων πάρκων, σύγχρονα δίκτυα, εξηλεκτρισμός, αποθήκευση ενέργειας με έργα αντλησιοταμίευσης και παραγωγής υδρογόνου, καθώς και δραστικές πρωτοβουλίες εξοικονόμησης.
Το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος θα προσανατολισθεί πλήρως προς μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, με αποφασιστική ενεργειακή πολιτική; Η νέα κυβέρνηση θα πείσει την κοινωνία πως η κλιματική αλλαγή έχει ισχυρή προτεραιότητα έναντι άλλων πολιτικών; Η συστηματική υπονόμευση των ΑΠΕ από διάφορες κοινωνικές ομάδες ή παράγοντες Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα καταπολεμηθεί;. Το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης θα επισπεύσει την έγκαιρη προσαρμογή της χώρας σε επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που αναπόφευκτα θα εκδηλωθούν; Πέρα από βραχυπρόθεσμες πυροσβεστικές δραστηριότητες πολιτικής προστασίας, θα αναλάβει συντονισμένες δράσεις αντιμετώπισης των επιπτώσεων σε υποδομές, δάση, γεωργία, κτηνοτροφία, τουρισμό, παράκτιες ζώνες, περιοχές κατοικίας;
Δεν είναι βέβαιο ότι η νέα διακυβέρνηση θα αντικαταστήσει την αναβλητικότητα και τον σκεπτικισμό με αποφασιστικές πρωτοβουλίες, κάποτε όμως η κοινωνία θα ζητήσει ευθύνες από το πολιτικό σύστημα για τις καθυστερήσεις. Οι επιπτώσεις αφορούν την καθημερινότητα, την ποιότητα ζωής και την οικονομία. Επί πλέον όμως, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής συνιστά μοναδική ευκαιρία για φιλόδοξη ανανέωση του αναπτυξιακού μοντέλου στην χώρα του ηλίου και του ανέμου. Μια εντυπωσιακή κοσμογονία πράσινων επενδύσεων, με στόχο τόσο την εσωτερική κατανάλωση, όσο και εξαγωγές ενέργειας, αναμένει θετικό μήνυμα.
Κίμων Χατζημπίρος
