Σύμφωνα με τον «θεμελιώδη παγκόσμιο νόμο της οδικής συμφόρησης» κάθε βελτίωση της χωρητικότητας των αυτοκινητοδρόμων στις αστικές περιοχές, δημιουργεί ακόμα περισσότερη κίνηση.
Πολύ συχνά βλέπουμε ότι σε περιοχές μεγάλων οδικών έργων, υπάρχουν πινακίδες με τη φράση «ότι η τάδε αρμόδια αρχή ζητάει συγγνώμη για την ενόχληση». Στη φράση αυτή υπάρχει ο υπαινιγμός ότι η ενόχληση θα είναι προσωρινή, και ότι αυτή η ταλαιπωρία γίνεται για το καλό, για να μειώσει δηλαδή τη συμφόρηση σε «μπουκωμένους» δρόμους. Έτσι, ο περισσότερος κόσμος νοιώθει ανακουφισμένος και δεν διαμαρτύρεται, αφού η ελπίδα για κάτι καλύτερο, αξίζει να υποστείς μια δυσκολία που κατά τους αρμόδιους είναι παροδική.
Αυτό το επιχείρημα έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές για να δικαιολογήσει ακόμα και προφανώς άχρηστα έργα, αφού αυτό λέει η κοινή λογική, και όσοι εμπλέκονται στο κύκλωμα των δημόσιων έργων: περισσότερη άσφαλτος και περισσότερο τσιμέντο, δεν μπορεί να είναι, μακροπρόθεσμα, προς όφελος της ζωής στις πόλεις και προς όφελος των μετακινήσεων. Κάθε εμπόδιο για καλό. Γι’ αυτό και τα μεγάλα οδικά έργα ονομάζονται όχι «δημόσια έργα» όπως στο παρελθόν, αλλά αναπλάσεις. Προς τα εκεί άλλωστε οδεύουν και τα περισσότερα χρήματα των ταμείων για τους ΟΤΑ, χρήματα προερχόμενα από μεγάλα προγράμματα, εθνικά ή ευρωπαϊκά, για τη μείωση των εκπομπών στον κλάδο των μεταφορών. Είναι μια αλήθεια που βολεύει τους πάντες, τους εργολάβους των σχετικών επιχειρήσεων, τους πολιτικούς που πρέπει να δείξουν έργο, και τους πολίτες που δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς την ελπίδα.
Όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι, σύμφωνα με την επιστήμη και την τεχνική. Οι περισσότερες μελέτες σε ολόκληρο τον κόσμο, επικυρώνουν το αντίθετο, αυτό που ονομάζεται «επαγόμενη ζήτηση»: σύμφωνα με τον «θεμελιώδη παγκόσμιο νόμο της οδικής συμφόρησης» κάθε βελτίωση της χωρητικότητας των αυτοκινητοδρόμων στις αστικές περιοχές, δημιουργεί ακόμα περισσότερη κίνηση.
Οι καλύτερες μελέτες που έχουμε στη διάθεσή μας παγκοσμίως —στην Ευρώπη την Ιαπωνία και τη Βόρεια Αμερική— δείχνουν μια «μοναδιαία ελαστικότητα» της μετακίνησης σε σχέση με τη χωρητικότητα: Η αύξηση της χωρητικότητας κατά 1% τείνει να δημιουργεί 1% περισσότερα διανυόμενα χιλιόμετρα ανά όχημα.
Παραδόξως λοιπόν, ο θεμελιώδης νόμος της οδικής συμφόρησης απαιτεί από εμάς να διορθώσουμε τα σπασμένα και τα προσχηματικά μοντέλα κυκλοφορίας και να σταματήσουμε τη διαπλάτυνση των αυτοκινητοδρόμων σε μια μάταιη προσπάθεια μείωσης της κυκλοφοριακής συμφόρησης.
Ονομάστε το όπως θέλετε: Jevons Paradox, Braess Paradox, Marchetti’s Constant ή Triple Convergence του Downs, η επιστήμη τα επιβεβαιώνει όλα: Η μεγαλύτερη χωρητικότητα του δρόμου παράγει περισσότερη κίνηση.
Στις ΗΠΑ, αναφέρουν συνήθως το κλασικό παράδειγμα του μεγαλύτερου αυτοκινητόδρομου της Βόρειας Αμερικής, του αυτοκινητοδρόμου Katy στο Χιούστον, με 23 λωρίδες κυκλοφορίας! Ο αυτοκινητόδρομος αυτός έχει διευρυνθεί διαδοχικά πολλές φορές, με πιο πρόσφατη να φτάνει το κόστος των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μέσα σε τρία χρόνια από την επέκτασή του, οι χρόνοι μετακίνησης ήταν ακόμη μεγαλύτεροι από πριν.
Αλλά υπάρχουν πολλά περισσότερα από τα ανέκδοτα για τον αυτοκινητόδρομο Katy για να υποστηρίξουν την παρατήρηση της επαγόμενης ζήτησης. Οι εξελιγμένες σε βάθος μελέτες των υποδομών, των μεταφορών και των επιπέδων κυκλοφορίας, που εξετάζονται σε ολόκληρο τον κόσμο και μετρούν τις αλλαγές στην κυκλοφορία κατά τη διάρκεια δεκαετιών, φτάνουν στο ίδιο συμπέρασμα. Η αύξηση της χωρητικότητας των δρόμων δημιουργεί άμεσα μια αναλογική αύξηση της κυκλοφορίας, με αποτέλεσμα η συμφόρηση και οι χρόνοι ταξιδιού να επανέρχονται γρήγορα (ή να επιδεινώνονται) στα προ της επέκτασης επίπεδα. Με απλά λόγια, η επέκταση της χωρητικότητας του δρόμου είναι μια μάταιη και αυτοκαταστροφική προσπάθεια. Ούτε συμβάλλει, όπως μπορείτε να φανταστείτε στην αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής. Η επέκταση των αστικών υποδομών είναι έργο του Σισύφου.
Clima21 Team
