Εντός του 2025, κάθε εταιρεία στην Ιταλία πρέπει να διαθέτει ασφάλιση για προστασία των περιουσιακών της στοιχείων από πλημμύρες, κατολισθήσεις, πυρκαγιές και άλλους «φυσικούς» κινδύνους που έχουν γίνει πιο συνηθισμένοι χάρη στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Είναι το πιο πρόσφατο σημάδι της αυξανόμενης ανησυχίας της Ευρώπης για την Κλιματική Αλλαγή.

Στην Ευρώπη, ως την ήπειρο που θερμαίνεται ταχύτερα, οι «κλιματικές  απώλειες» αυξήθηκαν κατά 2,9% ετησίως από το 2009 έως το 2023, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Μόνο το 2024 είδαμε επικές πυρκαγιές στην Ελλάδα, μια εξοντωτική ξηρασία στη Σικελία και δαπανηρές πλημμύρες στο Ηνωμένο Βασίλειο, την κεντρική Ευρώπη και την Ισπανία.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στην Ιταλία είναι οι πλημμύρες. Οι εταιρείες που επηρεάζονται από τέτοια γεγονότα αντιμετωπίζουν 7% μεγαλύτερη πιθανότητα να χρεωκοπήσουν και αυτές που επιβιώνουν συνήθως υποφέρουν κατά μέσο όρο 5% από μείωση εσόδων εντός τριών ετών, σύμφωνα με μελέτη του 2024 που δημοσιεύθηκε από την κεντρική τράπεζα της χώρας.

Οι περισσότερες ιταλικές επιχειρήσεις — ειδικά οι μικρές και μεσαίες — δεν έχουν καμία απολύτως προστασία. Ο νέος νόμος θα απαιτεί από τις εταιρείες να αγοράζουν κάλυψη και οι ασφαλιστές να συντάσσουν συμβόλαια,  διαφορετικά θα αντιμετωπίζουν πρόστιμα. Το σχέδιο υποστηρίζεται από ένα ταμείο αντασφάλισης 5 δισεκατομμυρίων ευρώ (5,3 δισεκατομμύρια δολάρια), που ελέγχεται από το κράτος.

Αλλά υπάρχουν φωνές ότι η ανάπτυξη του σχεδίου μπορεί να καθυστερήσει. Μια ανησυχία είναι ότι μια μεγάλη καταστροφή θα μπορούσε να συντρίψει το νέο ταμείο. Ένας άλλος λόγος είναι ότι οι ασφαλιστές θα εγκαταλείψουν τις πιο επικίνδυνες περιοχές της χώρας, όπως ήδη συμβαίνει στις ΗΠΑ.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες στην Ιταλία πρέπει να δέχονται όλους τους πελάτες βάσει του νόμου, και αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει όριο στην έκθεσή τους σε ζημίες, δήλωσε η Petra Hielkema , πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA). Ως αποτέλεσμα, ο κλάδος αναρωτιέται: “Πόσο κερδίζω και πώς το τιμολογώ αυτό;”

Σε όλη την Ευρώπη, ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος αποτυπώνεται σε έναν αριθμό: 75%. Αυτό είναι το χάσμα ασφαλιστικής προστασίας — η διαφορά μεταξύ ασφαλισμένων και ανασφάλιστων ζημιών από καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα, σύμφωνα με στοιχεία της EIOPA που συγκεντρώθηκαν από το 1980 έως το 2021. Το χάσμα στην Ιταλία για όλες τις φυσικές καταστροφές είναι περίπου 80%, με βάση την έρευνα της Swiss Re για την περασμένη δεκαετία. Στις ΗΠΑ, όπου οι ασφαλιστές έχουν εγκαταλείψει πολιτείες όπως η Καλιφόρνια και η Φλόριντα, το χάσμα είναι λιγότερο επαχθές 42%.

Οι ευρωπαίοι ασφαλιστές αισθάνονται ήδη την πίεση. Για τους πρώτους εννέα μήνες του 2024, η ιταλική Assicurazioni Generali SpA ανέφερε «σημαντικό» πλήγμα 930 εκατομμυρίων ευρώ από «δυσμενείς καιρικές συνθήκες» σε ολόκληρη την ήπειρο. Οι θανατηφόρες πλημμύρες στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη προκάλεσαν μερικές από τις χειρότερες περιφερειακές απώλειες για τις ασφαλιστές εταιρείες το 2024.

«Είναι μια κρίσιμη περίοδος για τους ασφαλιστές και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, και εάν δεν ληφθούν αντίμετρα, το χάσμα ασφαλιστικής προστασίας αναμένεται να διευρυνθεί», δήλωσε η Hielkema σε συνέντευξή της. Η Generali είπε ότι ο νέος νόμος «θα χρησιμεύσει για να καλύψει το κενό προστασίας, όχι μόνο για τις εταιρείες, αλλά και για τους πολίτες».

Αν δεν αλλάξουν οι καιρικές συνθήκες, τα υψηλότερα ασφάλιστρα θα κάνουν την ασφάλιση λιγότερο προσιτή ακριβώς όταν χρειάζεται περισσότερο. Ένα μεγαλύτερο κενό απειλεί να αυξήσει τους κινδύνους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και να μειώσει τις πιστωτικές προβλέψεις σε χώρες με μεγάλη έκθεση σε φαινόμενα καταστροφών, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της EIOPA .

Οι δύο οργανισμοί καλούν τις ασφαλιστικές εταιρείες να επεκτείνουν προγράμματα όπως η «ασφάλιση αντίκτυπου». Αυτό σημαίνει παροχή μειωμένων ασφαλίστρων για άτομα και εταιρείες που έχουν λάβει μέτρα για τη μείωση του κινδύνου, όπως η αντιπλημμυρική προστασία, ή η χρήση ενός συστήματος προειδοποίησης καιρού σε πραγματικό χρόνο για καλλιέργειες.

«Δεν μπορείτε να αποτρέψετε τη ζημιά, αλλά μπορείτε να τη μειώσετε», είπε ο Hielkema.

Η ΕΚΤ και η EIOPA θέλουν επίσης μια ευρύτερη υιοθέτηση «ομολόγων καταστροφής», μέσων που επιτρέπουν στους ασφαλιστές να μετακυλούν τον κίνδυνο φυσικής καταστροφής σε hedge funds και άλλους ιδιώτες επενδυτές. Ενώ η αμερικανική αγορά τέτοιων ομολόγων έχει αναπτυχθεί έντονα τα τελευταία δύο χρόνια, η Ευρώπη υστερεί.

«Οι ευρωπαϊκοί κίνδυνοι εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν ένα σχετικά μικρό μέρος των ομολόγων που εκκρεμούν επί του παρόντος», έγραψαν στην έκθεσή τους η ΕΚΤ και η EIOPA. “Μέρος του λόγου για την υστέρηση αυτή έγκειται στο υψηλό κόστος συναλλαγής που συνεπάγεται η εκτέλεση μιας συναλλαγής ομολόγων cat.”

Η ασφάλιση καταστροφών ποικίλλει από χώρα σε χώρα στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Στην Ισπανία,  ένας κρατικός οργανισμός λειτουργεί ως ασφαλιστής καταστροφών. Στη Γαλλία επίσης, ένα πρόγραμμα που υποστηρίζεται από το κράτος παρέχει προσιτή κάλυψη σε όλους τους πολίτες. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει συνεργαστεί με ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες για να προσφέρουν πολιτικές για τον κίνδυνο πλημμύρας . Στην Ελβετία, τα περισσότερα κτίρια καλύπτονται από ένα υποχρεωτικό σύστημα. Η Γερμανία δεν προσφέρει κρατική υποστήριξη. Ακόμη και μετά από καταστροφικές πλημμύρες που προκάλεσαν περίπου 11 δισεκατομμύρια ευρώ ασφαλισμένων ζημιών το 2021, «δεν υπάρχει ακόμη προοπτική για ένα τέτοιο πρόγραμμα», ανέφερε σε πρόσφατη έκθεση της Fitch Ratings. «Αυτό αφήνει τους Γερμανούς ασφαλιστές πιο ευάλωτους».

Οι ετήσιες κλιματικές απώλειες στην Ευρώπη αυξήθηκαν στα 50 δισεκατομμύρια ευρώ την περίοδο 2021-2023 από 16 δισεκατομμύρια ευρώ την περίοδο 2010-2019, είπε ο Hielkema. Και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος επεσήμανε πρόσφατα ότι, ενώ τα ακραία καιρικά φαινόμενα εντείνονται, ο ρυθμός της προσαρμογής υποχωρεί. Ο Οργανισμός ανέφερε ότι, ενώ υπάρχει αβεβαιότητα, είναι απίθανο η Ευρωπαϊκή Ένωση να μειώσει τις κλιματικές επιπτώσεις αρκετά ώστε να μειώσει τις σχετικές οικονομικές απώλειες έως το 2030.

Ένα άλλο πολυμερές ταμείο για το κλίμα ετοιμάζεται να αποκτήσει πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές για πρώτη φορά, καθώς οι κυβερνήσεις διστάζουν να παράσχουν την επιπλέον χρηματοδότηση που απαιτείται για τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών. Το Climate Investment Funds , ένα ταμείο 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων εντός της Παγκόσμιας Τράπεζας, σχεδιάζει μια έκδοση ομολόγων περίπου 500 εκατομμυρίων δολαρίων, με έσοδα που προορίζονται να τονώσουν τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και νέες τεχνολογίες στις αναπτυσσόμενες οικονομίες τα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια. Τα πολυμερή ταμεία για το κλίμα έχουν σχεδιαστεί για να συλλέγουν κεφάλαια από πλούσια κράτη και να τα διανέμουν στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αλλά οι εθνικές συνεισφορές που απαιτούνται για την υποστήριξη αυτού του μοντέλου υπολείπονται πολύ από τα τεράστια ποσά που απαιτούνται για την καταπολέμηση της Κλιματικής Αλλαγής.

Clima21 Team

Πηγή Bloomberg