Θα μπορούσε μια πανδημία H5N1 από πουλερικά να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ανθρώπου;

των Ann Linder & Bonnie Nadzam

Αν οι μελλοντικοί άνθρωποι κληθούν να απαντήσουν σε ποιο ζώο βασιστήκαμε για την επιβίωσή μας, δεν θα ήταν ούτε η γάτα ούτε οι σκύλοι σύντροφοί μας, ούτε τα ευγενή άλογα ούτε οι καταπονημένες αγελάδες. Θα ήταν οι κότες.

Τα κοτόπουλα ξεπερνούν σε αριθμό όλα τα άλλα ​​πτηνά στον πλανήτη. Πέρυσι, οι άνθρωποι κατανάλωσαν περισσότερα από 85 δισεκατομμύρια από αυτά για φαγητό, εκ των οποίων κάτι λιγότερο από 10 δισεκατομμύρια μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ποτέ άλλοτε στην ανθρώπινη ιστορία ένα τέτοιο είδος δεν ήταν τόσο πολυάριθμο. Και ποτέ πριν η μοίρα ενός είδους δεν ήταν τόσο στενά συνδεδεμένη με τη δική μας. Τι μπορεί να σημαίνει για εμάς, λοιπόν, ότι αυτό το πιο «πολύτιμο» ζώο έχει αρχίσει να πεθαίνει από έναν ιό κατά δεκάδες εκατομμύρια – πεθαίνει τόσο γρήγορα που πολλά άτομα δεν έχουν καν την ευκαιρία να αναπτύξουν συμπτώματα.  Και τι σημαίνει ότι η ασθένεια από την οποία πεθαίνουν είναι η ίδια που οι ειδικοί ανησυχούσαν εδώ και καιρό ότι μπορεί να μας σκοτώσει;

Τα κοκόρια και οι κότες που κατείχαν σημαντική θέση σε πολιτισμούς από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη έως τη σύγχρονη Ανατολική Αφρική, την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Μέση Ανατολή, συμβολίζουν το θάρρος, τη γονιμότητα και την ανάσταση. Για αιώνες, τα κοτόπουλα θεωρούνταν μηχανές μαντικής και διατηρούνταν ως πηγές για οιωνούς καλούς και κακούς, άρα ζώα ιερά. Σήμερα, τα κατασκευάζουμε μηχανικά σε εργαστήρια και τα παράγουμε και τα σφάζουμε ετησίως κατά δεκάδες δισεκατομμύρια σε εργοστάσια. Στα εργοστάσια επεξεργασίας, η σάρκα τους μετατρέπεται σε ροζ πολτό και αντλείται από σωλήνες από ανοξείδωτο χάλυβα για να μετατραπεί σε κιμά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τρώνε περισσότερα από 100 κιλά από αυτά τα παρασκευάσματα ανά άτομο το χρόνο. Σ’ όλη τη χώρα, σειρές αυτοκινήτων περνούν μέσα από χώρους στάθμευσης καθώς οι πελάτες ανοίγουν τα παράθυρα για να παραγγείλουν λιπαρές σακούλες με τηγανητό κοτόπουλο, κοτόπουλο σουβλάκι, κοτόσουπες, σάντουιτς με κοτόπουλο και κοτοσαλάτες. Στις γωνιές των δρόμων και στα παντοπωλεία, η μυρωδιά του ψητού κοτόπουλου αναδύεται από τις κουζίνες των εστιατορίων και τις σούβλες ψητοπωλείων. Τα φτερά τους γεμίζουν τα μαξιλάρια και τα χειμωνιάτικα μπουφάν μας. Τα μαγειρεύουμε για παρηγοριά και τα κρατάμε σαν συντροφιά μέσα στο ψυγείο.  Κυριολεκτικά τρώμε, κοιμόμαστε και αναπνέουμε κοτόπουλο. Αυτά τα πτηνά είναι τόσο κοινά τώρα, τόσο άφθονα, χώρια που αφήνουν σωρούς από κόκαλα στα μελλοντικά αρχαιολογικά αρχεία. Πολλά απ’ αυτά είναι επίσης άρρωστα, ετοιμοθάνατα και επικίνδυνα.

Ο H5N1, ο εξαιρετικά παθογόνος ιός της γρίπης που μεταφέρουν ορισμένα κοτόπουλα, έχει εξαπλωθεί σε πέντε ηπείρους. Η πανδημία έχει σκοτώσει ένα ευρύ φάσμα ειδών από πτηνά έως θηλαστικά, μολύνοντας κουνάβια, βιζόν, ενυδρίδες, ασβούς, λεοπαρδάλεις και τίγρεις που απειλούνται με εξαφάνιση, λιοντάρια του βουνού, κουνάβια και ασιατικές γάτες, λύγκες,  σκύλους, αλεπούδες, ρακούν, αρκούδες όλων των ειδών, φώκιες, οικόσιτα γουρούνια, θαλάσσιους λέοντες, λιοντάρια, φώκες, ρινοδέλφινα, κοινά δελφίνια με κοντό ράμφος, δελφίνια της Χιλής και πολλά άλλα. Μέχρι σήμερα, ο H5N1 έχει αφαιρέσει περισσότερες από 145 εκατομμύρια ζωές—μια χούφτα από αυτές ανθρώπινες, αλλά οι περισσότερες είναι τα ίδια τα κοτόπουλα.

Χάνουμε έναν τεράστιο αριθμό κοτόπουλων σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, επειδή παράγουμε πάρα πολλά κοτόπουλα με διαδικασίες βιομηχανικής κλίμακας, πράγμα που οδηγεί από μόνο του στον κίνδυνο ζωονόσων και την εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών. Για να ανταποκριθούμε στην ακόρεστη ζήτηση, μια μονάδα παραγωγής κοτόπουλου μπορεί να φιλοξενήσει έως και 6 εκατομμύρια πτηνά μαζί, σε στριμωγμένους μεταλλικούς αχυρώνες μήκους διακοσίων μέτρων, όπου το κάθε πτηνό έχει μια επιφάνεια για να «κινηθεί» στο μέγεθος ενός iPad. Μόλις μπει μέσα σε αυτές τις εγκαταστάσεις, ένας ιός όπως ο H5N1 μπορεί να εξαπλωθεί με υπερφυσική αποτελεσματικότητα—διασχίζοντας εκατοντάδες χιλιάδες πουλιά ή μάλλον εκατοντάδες χιλιάδες σχεδόν πανομοιότυπα αντίγραφα του ίδιου πτηνού , έχοντας ατελείωτες ευκαιρίες να μεταλλαχθεί και να αποκτήσει τα απαραίτητα χαρακτηριστικά για τη μόλυνση ανθρώπων και άλλων ειδών. Μέσω αυτών των εγκαταστάσεων, έχουμε δημιουργήσει ακούσια μια τεράστια απειλή. Έχουμε δημιουργήσει την τέλεια υποδομή για τη δημιουργία και τη διάδοση επικίνδυνων ιών στον άνθρωπο, σε τιμές χονδρικής. Και όχι, αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα από το οποίο μπορούμε να εμβολιασθούμε .

Αφήνουμε κυριολεκτικά στρώματα από κόκαλα κότας στην αρχαιολογική καταγραφή. Είναι άρρωστα, ετοιμοθάνατα και επικίνδυνα. Η Υπηρεσία Γεωργικής Έρευνας του USDA έχει προειδοποιήσει: «Οι ΗΠΑ έχουν αυτήν τη στιγμή τον μεγαλύτερο, πιο ομοιογενή γενετικά και, επομένως, δυνητικά, τον πιο ευαίσθητο σε ασθένειες πληθυσμό ζώων διατροφής στην ιστορία της ανθρωπότητας» και ότι «η εμφάνιση μιας νέας ασθένειας ή μια μικρή αλλαγή στην επιδημιολογία μιας υπάρχουσας ασθένειας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα.» Αυτό έγινε περισσότερο από μια δεκαετία πριν, και από τότε, το «πρόβλημα» έχει αυξηθεί κατά 200 εκατομμύρια κοτόπουλα το χρόνο. Αναδιαμορφώσαμε και αναπαραγάγαμε αυτό το ζώο για να ταιριάζει σε κάθε μας ανάγκη, παραμορφώνοντάς το σε γκροτέσκες διαστάσεις σαν μια υπερβολικά επεξεργασμένη εικόνα.

Υπό το πρίσμα των σύγχρονων συνηθειών μας, οι ερευνητές της Πρωτοβουλίας Υπαρξιακών Κινδύνων του Στάνφορντ έθεσαν μια απλή ερώτηση: Θα μπορούσε μια πανδημία H5N1 από πουλερικά να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ανθρώπου; Για παρηγοριά, η έρευνά τους δείχνει πως πιθανώς όχι, αλλά τα μοντέλα που κατασκεύασαν υποδηλώνουν έναν αριθμό ανθρώπινων θανάτων σε κλίμακα που δεν έχει υπάρξει ακόμη – ένας αριθμός που θα μπορούσε να φτάσει τα δισεκατομμύρια. (Ο COVID-19 έχει προκαλέσει περίπου 7 εκατομμύρια θανάτους, επομένως φανταστείτε έναν ιό 143 φορές πιο θανατηφόρο). Λάβετε υπόψη τώρα ότι, σε αντίθεση με τον COVID-19, πολλοί από τα 50 εκατομμύρια άτομα που πέθαναν στην τελευταία πανδημία γρίπης ήταν νέοι υγιείς ενήλικες μεταξύ είκοσι και σαράντα ετών. Αυτές οι προβλέψεις δεν είναι ακριβώς ενθαρρυντικές.

Οι άνθρωποι είναι το πιο πολυάριθμο είδος μεγάλων θηλαστικών, και τα κοτόπουλα, το πιο πολυάριθμο είδος πτηνών. Το φτιάξαμε έτσι. Εμείς το επιλέξαμε. Τι γίνεται λοιπόν μετά; Οι πληθυσμοί των θερμόαιμων ζώων συνήθως δεν φτάνουν σε αυτό το σημείο στη φύση. Περιορίζονται στο μέγεθός τους λόγω της θήρευσης, της πείνας ή της ασθένειας. Είμαστε σε αχαρτογράφητα νερά και κανείς δεν ξέρει πώς θα τελειώσει αυτό το μεγαλειώδες πείραμα ανθρώπου-κοτόπουλου.

Μας υπενθυμίζουν συχνά: Μην μετράτε τα κοτόπουλα σας! Αλλά, στην πραγματικότητα, δεν θα μπορούσαμε ακόμα κι αν θα θέλαμε. Θα χρειαζόμασταν 8.100 χρόνια – χωρίς ύπνο – για να μετρήσουμε κάθε κοτόπουλο που παρήχθη το 2023. Αν ξεκινούσαμε να μετράμε το 6000 π.Χ., όταν ο πολιτισμός αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στην Εύφορη Ημισέληνο και οι άνθρωποι εξημέρωναν για πρώτη φορά τα κοτόπουλα, θα τελειώναμε να μετράμε γύρω στο 2100. Εκείνη τη στιγμή, τα δισέγγονά μας θα αναρωτώνται τι πράγματι επιβίωσε, τι έδωσε νόημα στη ζωή μας, πώς συμπεριφερόμασταν ο ένας στον άλλο, τι φάγαμε…

Πηγή: ORION Magazine