Το τελευταίο διάστημα, μια συντονισμένη αντίδραση στην τόσο αναγκαία δράση για το κλίμα (το λεγόμενο greenlash) έχει αποκτήσει δυναμική σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τροφοδοτούμενο από  συντηρητικές δυνάμεις και κόμματα και επιδεινωμένο από την κρίση της ακρίβειας και τον πόλεμο στην Ουκρανία, αυτό το κίνημα συνεχίζει να κερδίζει έδαφος παρά το γεγονός ότι η δράση για το κλίμα αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους.

Του Mikael Leyi

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Κομισιόν θα αντιμετωπίσουν αυξανόμενες προκλήσεις όσον αφορά την προώθηση της πολιτικής για το κλίμα. Οι συντηρητικοί φαίνονται έτοιμοι να αμφισβητήσουν ή να μετριάσουν τους φιλόδοξους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, αποκηρύσσοντας όλο και περισσότερο τις «πράσινες» πολιτικές ως δαπανηρές και επιζήμιες για τους Ευρωπαίους και τις επιχειρήσεις. Η ακροδεξιά δεν χάνει ευκαιρία να εκμεταλλευτεί τις δράσεις για το κλίμα ως εύκολο στόχο για αρνητικές εκστρατείες δημοσίων σχέσεων, διασπείροντας ανησυχία στην κοινή γνώμη για επικείμενη οικονομική αστάθεια και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αυτές οι πολιτικές προσπάθειες, σε συνδυασμό με τις πολιτικές εξελίξεις στον υπόλοιπο κόσμο, απειλούν την πρόοδο που έχει σημειωθεί και εμποδίζουν την πρόοδο της Ευρώπης προς τη βιωσιμότητα.

Ο πιο αξιόπιστος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη λαϊκή υποστήριξη για αυτές τις αντιδραστικές πολιτικές είναι μέσω μιας πιο ανθρωποκεντρικής προσέγγισης της δράσης για το κλίμα και το περιβάλλον. Αντί να εστιάζουμε αποκλειστικά σε αφηρημένες έννοιες όπως οι στόχοι μείωσης των εκπομπών, θα πρέπει να αναδείξουμε επαρκώς και τα τοπικά, άμεσα και μακροπρόθεσμα οφέλη των βιώσιμων πολιτικών. Δείχνοντας με απτό τρόπο τη βελτίωση που θα φέρουν στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων παντού, και μέσω μιας πράσινης κοινωνικής συμφωνίας για την Ευρώπη και τον κόσμο, μπορούμε να ανακτήσουμε δυναμική και να εξασφαλίσουμε μια ευρεία δημόσια υποστήριξη. 

Βελτίωση του δικτύου δημόσιων συγκοινωνιών

Ένα καλά σχεδιασμένο δίκτυο δημόσιων μεταφορών όχι μόνο διευκολύνει τις μετακινήσεις εντός πόλεων, περιοχών ή χωρών, αλλά αποφέρει επίσης σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη. Η αποτελεσματική δημόσια συγκοινωνία περιορίζει την κυκλοφοριακή συμφόρηση και βελτιώνει την ποιότητα του αέρα μειώνοντας τις εκπομπές των οχημάτων. Επιπλέον, καθιστά τις αστικές περιοχές πιο προσιτές και βιώσιμες, μειώνοντας την εξάρτηση από ιδιωτικά οχήματα. Για παράδειγμα, στη Γερμανία η επέκταση της χρήσης του εισιτηρίου των 9€ δημόσιας συγκοινωνίας, έδωσε στο επιβατικό κοινό πιο προσιτές και βιώσιμες επιλογές μετακίνησης, οδηγώντας σε αξιοσημείωτη μείωση της ρύπανσης κατά τη διάρκεια του πιλοτικού προγράμματος. Οι δημόσιες συγκοινωνίες είναι δωρεάν σε όλη την επικράτεια στο Λουξεμβούργο και τη Μάλτα, και τοπικά στο Ταλίν της Εσθονίας και στη Βαλένθια της Ισπανίας. Δίνοντας έμφαση στην ευκολία και την οικονομική προσιτότητα, τέτοιες πρωτοβουλίες ωφελούν άμεσα τους κατοίκους, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην επίτευξη των κλιματικών στόχων. Επομένως, οποιοσδήποτε περιορισμός στη χρήση ιδιωτικών οχημάτων πρέπει να συνοδεύεται από επενδύσεις στις δημόσιες συγκοινωνίες, ώστε η αντιστάθμιση να είναι φανερή και αξιόπιστη.

Μόνωση κτηρίων για ενεργειακή απόδοση

Η μόνωση των σπιτιών προσφέρει πολύπλευρα οφέλη, παρέχοντας ζέστη το χειμώνα και δροσιά το καλοκαίρι και μειώνοντας την εξάρτηση από τα συστήματα θέρμανσης και ψύξης. Αυτό μεταφράζεται άμεσα σε χαμηλότερους λογαριασμούς ενέργειας, συμβάλλοντας στην άμβλυνση της κρίσης κόστους ζωής για εκατομμύρια πολίτες, αλλά και σε μείωση των αντίστοιχων εκπομπών. Επιπλέον, η ενεργειακά αποδοτική στέγαση αυξάνει τις αξίες των ακινήτων και δημιουργεί θέσεις εργασίας στους τομείς των κατασκευών και ανακαινίσεων, δείχνοντας πώς η βιώσιμη ανάπτυξη μπορεί να έχει μεγάλα οικονομικά οφέλη. Στη Σεβίλλη, το έργο POWERTY παρείχε βελτιώσεις ενεργειακής απόδοσης σε έξι κτήρια πολυκατοικιών όπου ζουν 71 κοινωνικά οικογένειες ενταγμένες σε πρόγραμμα κοινωνικής στέγασης. Δύο χρόνια μετά τη μετασκευή, υπολογίστηκε ότι το αρχικό κόστος της επένδυσης για την ενεργειακή απόδοση ανακτήθηκε σχεδόν πλήρως, και μάλιστα με καθαρό κέρδος €43.473 το οποίο υπολογίστηκε για μια περίοδο 3 χρόνων. Ως εκ τούτου, για κάθε αύξηση του ενεργειακού κόστους θα πρέπει να έχει προηγηθεί, όσο το δυνατόν περισσότερο, η παροχή επιδότησης προς τους ιδιοκτήτες των κατοικιών και τις εταιρείες ακινήτων, προστατεύοντας παράλληλα τους ενοικιαστές από τις επακόλουθες αυξήσεις τιμών.

Προώθηση της ισότητας

Οι στρατηγικές και τα μέτρα απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων με βάση το φύλο, την ηλικία, την εθνότητα, την ικανότητα, τη γεωγραφία και άλλους παράγοντες, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζουν ευάλωτα νοικοκυριά. Η στρατηγική δίκαιης μετάβασης της Ισπανίας, για παράδειγμα, προωθεί την ισότητα των φύλων στον ενεργειακό τομέα, που είναι παραδοσιακά ανδροκρατούμενος. Χάρη στα κίνητρα που δόθηκαν, το 40% των θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν πήγαν σε γυναίκες. Η φινλανδική κυβέρνηση διεξήγαγε μια αξιολόγηση του αντίκτυπου των νομοθετικών μεταρρυθμίσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα και τροποποίησε τον νόμο για το κλίμα για να συμπεριλάβει τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία τόσο στη φάση της διαβούλευσης όσο και στην εκτίμηση επιπτώσεων. Οι ζώνες μηδενικής μακροχρόνιας ανεργίας της Γαλλίας προσφέρουν ευκαιρίες απασχόλησης σε όποιον είναι άνεργος για τουλάχιστον ένα χρόνο. Το XIII avenir, μια από αυτές τις ζώνες μηδενικής ανεργίας, βρίσκεται στο Παρίσι και με την επιδότηση ανέργων για υπηρεσίες όπως μικροεπισκευές, ξυλουργικές εργασίες, βοήθεια σε ηλικιωμένους, ενίσχυση των τοπικών παραδοσιακών τεχνολογιών κ.α στηρίζει όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη και  ζουν στην περιοχή. 

Οποιαδήποτε λοιπόν δράση για το κλίμα και το περιβάλλον θα πρέπει να συνοδεύεται από αξιολόγηση κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων και από μέτρα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων που συνδέονται με αυτήν.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία εξακολουθεί να είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, της ρύπανσης και της απώλειας βιοποικιλότητας, αλλά το μέλλον της βρίσκεται σε κίνδυνο. Καθώς συντηρητικές και αντιδραστικές συμμαχίες , ετοιμάζονται να αμφισβητήσουν τις πράσινες πολιτικές στο  Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή, η εστίαση στην ανθρωποκεντρική δράση για το κλίμα είναι ζωτικής σημασίας. Είναι καιρός να καταρριφθεί ο μύθος ότι η δράση για το κλίμα επιβαρύνει τους πολίτες, και αντ’ αυτού να τονιστεί πόσο οι καλά σχεδιασμένες και εφαρμοσμένες βιώσιμες πολιτικές βελτιώνουν άμεσα τη ζωή και ωφελούν το κοινωνικό σύνολο. Τα συνεπακόλουθα οφέλη είναι σαφή και περιλαμβάνουν καθαρότερο αέρα, χαμηλότερο κόστος ενέργειας, καλύτερη κινητικότητα και περισσότερες θέσεις εργασίας. Μέσα από μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι Ευρωπαίοι κατανοούν τα άμεσα και μακροπρόθεσμα οφέλη από την υιοθέτηση του στόχου για ένα βιώσιμο μέλλον.

Ο Mikael Leyi είναι γενικός γραμματέας της οργάνωσης Solidar*

Πηγή: The Progressive Post

*Το SOLIDAR είναι ένα ευρωπαϊκό δίκτυο Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών με παγκόσμια εμβέλεια που εργάζεται για την προώθηση της Δίκαιης Μετάβασης στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο.